Co to jest akcyza? Jakie produkty są nią objęte?

Akcyza jest podatkiem, który obok podatku dochodowego stanowi główne źródło dochodu budżetu państwa. Podatek ten jest ustalany na wybrane produkty konsumpcyjne. Podatek akcyzowy, podobnie podatek jest podatkiem pośrednim i nie ma charakteru powszechnego. Dotyczy on tylko niektórych wyrobów.

Akcyza ma charakter cenotwórczy i jest wliczona w cenę sprzedaży towarów. W ten oto sposób obciąża konsumpcję i jego ciężar przenosi się na ostatecznego nabywcę towaru objętego akcyzą.

Podstawowym aktem prawa wspólnotowego w zakresie tego podatku jest w Unii Europejskiej jest dyrektywa Rady 2008/118/WE natomiast w Polsce obowiązują przepisy ustawy z 6 grudnia 2008 roku o podatku akcyzowym oraz rozporządzenia Ministra Finansów wydanym na podstawie delegacji zawartych w wspomnianej ustawie.

Do zapłaty podatku akcyzowego są producenci i importerzy wyrobów akcyzowych wykonujący czynności określone w ustawie.

Wymienia się tutaj:

  • produkcję wyrobów akcyzowych,
  • wyprowadzenie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego,
  • sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju,
  • eksport i import wyrobów akcyzowych,
  • nabycie wewnątrzwspólnotowe i dostawa wewnątrzwspólnotowa,
  • nabycie lub posiadanie przez podatnika wyrobów akcyzowych, jeżeli od tych wyrobów nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości,
  • ubytki lub niedobory wyrobów akcyzowych zharmonizowanych powstałe w czasie produkcji, magazynowania, przerobu, zużycia lub przewozu.

Ustawa o podatku akcyzowym zawiera podział na wyroby akcyzowe zharmonizowane i wyroby akcyzowe niezharmonizowane. Do pierwszej grupy zalicza się: paliwa silnikowe, oleje opałowe i gaz, napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe a także energię elektryczną.

Z kolei wyroby akcyzowe niezharmonizowane to pozostałe wyroby akcyzowe, a w szczególności: samochody osobowe, wyroby perfumeryjne, skóry futerkowe, broń, kosmetyki.

Dla wyrażenia stawki akcyzy w procencie podstawą opodatkowania jest:

  • kwota należna z tytułu sprzedaży na terytorium kraju wyrobów akcyzowych pomniejszona o kwotę podatku od towarów i usług oraz o kwotę akcyzy, należne od tych wyrobów,
  • kwota należna z tytułu dostawy wyrobów akcyzowych na terytorium państwa członkowskiego – w przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej;
  • kwota, jaką nabywca jest obowiązany zapłacić za wyroby akcyzowe – w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego,
  • wartość celna wyrobów akcyzowych powiększona o należne cło – w przypadku importu.

Jeśli stawki akcyzy ustalane są kwotowo, podstawą opodatkowania jest ilość towarów, która wyrażona w litrach, kilogramach albo sztukach.